Slotbos Haamstede achtergronden
5 februari 2011 Eric Odinot
Duinvorming, alg. http://www.buurtatlas.nl/Kustzone,_duingebied,_Schouwen-Duiveland
Het grootste gedeelte van de duinen van Zeeland (60%) is in de Kop van Schouwen gelegen. Ten westen van Haamstede is het duingebied breed en reliëfrijk. De Westeren en Oosteren Ban (tussen Haamstede en Renesse) zijn reliëfarm. De oudste landinwaarts gewaaide duinen (ca. 1200) liggen in een gordel achter Burgh en Haamstede. Tussen Westenschouwen en de vuurtoren is een tweede hoge duinrug gelegen, gedateerd na 1500 en hoofdzakelijk vastgelegd na 1900. Aan de zeekant wordt het gebied begrensd door een 10 tot 20 m hoog klifduin waar zowel opstuiving als kustafslag plaatsvindt. De wind heeft gedurende de 20ste eeuw greep op de duinen gekregen omdat stormen gaten in de zeereep sloegen. Meer naar het noorden is minder zand afgezet omdat dit kustgedeelte een kleine hoek maakte met de overheersende wind. Ook menselijke activiteiten hebben de duinvorming verhinderd; het zand werd ondergeploegd of afgegraven en terzijde gezet (vroongronden). Toch loopt de dikte van het zandpakket op de jonge zeeklei op tot zo’n 2 m. Aan de noordrand tussen het Watergat en Scharendijke worden de vroongronden van het strand gescheiden door een 5-20 m hoog streepduin. In de omgeving van het Verklikkerstrand heeft de duinvorming plaatsgehad in de vorm van een paar evenwijdige zeerepen, waarvan de oudste zich als paraboolduin landinwaarts verplaatste (en zo een gehucht met een kapel Lief Vrouw op Zee overdekte). In de huidige situatie vindt nieuwe, door stuifschermen gestimuleerde duinvorming plaats. Vooral bij de aansluiting van bestaande duingebieden op nieuwe deltadammen is men de laatste jaren actief in het maken van zg. antropogene duinen. Net als Walcheren heeft ook Schouwen-Duiveland duinbeken die benut werden en worden voor de watervoorziening van buitenplaatsen en kastelen (gelegen op de overgang van de binnenduinen en de polder).
Slotbos
Het Slotbos van Haamstede is een oud loofbos met Populieren, Essen en Iepen in de duinzoom van Haamstede. Aan de rand van het slotbos bevindt zich het Middeleeuwse Slot Haamstede.
Natuurmonumenten http://www.natuurmonumenten.nl/content/slot-haamstede-0
Slot Haamstede ligt op het Zeeuwse eiland Schouwen-Duiveland. Het natuurgebied dankt zijn naam aan het nabijgelegen dorp en het 13e eeuwse kasteel. Door zijn omvang, ligging en variatie is Slot Haamstede een waar landjuweel.
In het slotbos ontluiken aan het einde van de winter sneeuwklokjes, hyacinten en narcissen. In het voorjaar bloeit het felgele speenkruid. In het kasteelbos broeden ruim dertig verschillende vogelsoorten, waaronder de wielewaal en de bosuil. Natuurmonumenten laat omgewaaide bomen liggen. Op dit dode hout leeft de helft van alle organismen in het bos. De historische elementen zoals de lanen worden netjes onderhouden. Soms zie je een glimp van een ree of damhert.
NVSD
Het Zeepe is een binnenduingebied met afwisselend struweel, enig opgaand geboomte, lage begroeiing en hier en daar zelfs stuifplaatsen. Broedgebied van grote aantallen struweelvogels zoals Fitis, Nachtegaal, Tuinfluiter, Braamsluiper, Grasmus, Heggenmus, Houtduif, Zomertortel en Holeduif. Ook Slobeend, Gekraagde Roodstaart, Wulp, Buizerd, Sperwer, Roodborsttapuit, Groene Specht, Boomvalk, Boompieper, Boomleeuwerik en Sprinkhaanzanger komen er jaarlijks als broedvogel voor. In de (deels gegraven) putten broeden Dodaars, Meerkoet, Waterhoen, Slobeend en Kuifeend . Slotbos Haamstede is een oud binnenduin-loofbos. Veel bosbroedvogels zoals Winterkoning, Roodborst, Tjiftjaf, Boomkruiper, Hout- en Holeduif, Zwartkop, Grauwe Vliegenvanger, Pimpel- en Koolmees, Wielewaal, Ekster, Kauw, Zwarte Kraai en Vink. Jaarlijks broedgevallen van Bosuil, Buizerd, Sperwer en Houtsnip. Dwars door het zuidelijk deel van het Zeepe loopt een wandelpad naar de Boswachterij ; gehele jaar open. Het Slotbos is niet toegankelijk
Synbios.alterra
Nabij Haamstede komt nog een fraai restant nat binnenduinrandbos voor, het
Slotbos, behorende tot Vogelkers-Essenbos (Ano-Padion). De standplaats is hier
vochtig-matig nat en relatief basenrijk. Daarnaast is in het Zeepe veel opslag van
struwelen door Duindoorn en meidoorn. Ook is op grote schaal op de zuurdere
gronden sprake van opslag van berkenbos. In het midden van het Zeepe komt een
nat elzenbroekbosje voor.
Verder op:
Kenschets
De Kop van Schouwen is een groot en afwisselend duingebied bij Burgh-Haamstede op de westkant van Schou wen-Duiveland. Van grote betekenis zijn de kalkarme vroongronden, met bijzondere graslanden en valleibegroeiingen, en de kalkrijke valleien in jonge duingedeelten. De natte duingedeelten vormen een leefgebied voor de Noordse woelmuis. De Zoute Haard, in het noordoosten van het gebied, is van belang voor de sterk bedreigde Harlekijn (Anacamptis morio).
Landschap
Het fundament voor het huidige duinlandschap van de Kop van Schouwen is in de Vroege Middeleeuwen gelegd.
Hier ontstond een cultuurlandschap, het zogenaamde haaimetenlandschap (een haaimeet is een vlak, begreppeld stuk land omringd door een houtwal), dat in historische bronnen wordt aangeduid als de Oosteren en Westeren Ban van Schouwen. Door een sterke aanvoer van zand vanuit de zee werden tussen 1000 en 1300 de aanwezige oude duinen overstoven, evenals het achterliggende zeekleilandschap. Er vormden zich grote paraboolduinen, die steeds verder naar het oosten schoven. Hierbij ging veel cultuurland van de Westeren Ban verloren. De restanten van deze paraboolduinen liggen nu ten westen van Haamstede. Vanaf de 17de tot en met de 19de eeuw is hier opnieuw zand overheen gestoven waarbij de hoge Meeuwenduinen zijn gevormd. De verstuivingen werden vanaf 1923 aan banden gelegd door de aanplant van Helm (Ammophila arenaria) en duinbebossing. De boswachterij Westenschouwen, het grootste bosgebied in Zeeland, bestond oorspronkelijk helemaal uit naaldhout, maar vanaf de jaren 1970 worden delen van het bos omgevormd tot loofhout. De westkant van dit duin is een erosiekust met steile kliffen. In de Meeuwenduinen ten noorden van het bos is een gedeelte van het zand nooit vastgelegd, waardoor hier nog opvallend veel stuifplekken voorkomen. Oostelijk van het bos ligt het kalkarme duingebied het Zeepe, waar door verstuiving tot op de grondwaterspiegel en door uitgraven nieuwe duinvalleien zijn ontstaan. Het Natura 2000gebied loopt hier door tot aan het duinbos bij Slot Haamstede, dat op de oude strandwal ligt.
Het noordelijke deel van de Kop van Schouwen bestaat uit een smalle zone jonge duinen en een brede strook oudere binnenduinen. Deze gronden werden vroeger als cultuurland (vroongronden) gebruikt voor graanteelt, hakhout (zgn. elzenmeten) en beweiding. De tekenen hiervan zijn nog te zien in de vorm van greppeltjes, walletjes en ploegsporen. Sterke verstuiving en agrarisch gebruik hebben geleid tot een licht geaccidenteerd landschap van lage duinkopjes en ondiepe laagten. Vooral in het oostelijke deel, langs de voormalige Vroonweg, is het natuurlijke reliëf goed behouden. De vroongronden zijn oppervlakkig geheel ontkalkt en bestaan uit droge en vochtige graslanden, afgewisseld met wat bosjes. Op veel plaatsen bevindt zich op een diepte van 2-3 meter nog kalkhoudend mate riaal in de ondergrond. De diepste valleien krijgen toestroom van grondwater dat in contact staat met deze kalkrijke lagen.
Als gevolg van peilverlagingen in het polderland is de grondwaterstand in dit gedeelte van het gebied echter flink verlaagd, wat zijn uitwerking heeft gehad op de vegetatie. Een gedeelte van de vroongronden is afgeplagd om de vegetatie van de duinvalleien te herstellen.
Aan de zeezijde van het binnenduingebied bevinden zich de Verklikkerduinen, het jongste gedeelte van de Kop van Schouwen. Deze liggen op een plaats waar tot in de 17de eeuw een waterloop vrij afstroomde naar zee, het Palinxgat. De zee had hier via een breed zandstrand vrij toegang tot de vroongronden. In de 17de eeuw is dit zeegat dichtgestoven, waarbij ook de vroongronden deels met zand bedekt raakten. Bij de Verklikkerduinen groeit de kust nu aan, zodat hier jonge duintjes en een reeks van afgesnoerde strandvlakten zijn gevormd, te midden van hoge duinruggen. Het gebied achter de Verklikkerduinen (Palinxgat) ligt lager dan de landinwaartse vroongronden. De noordoostelijke, smalle uitloper van het Natura 2000gebied is een duinenrij met daarachter een inlaag, de Zoete en Zoute Haard. Dit deelgebied is verwant aan de vroongronden: het heeft een zandige, oppervlakkig ontkalkte bodem en de grondwaterstanden wisselen hier sterk.
Hier ontstond een cultuurlandschap, het zogenaamde haaimetenlandschap (een haaimeet is een vlak, begreppeld stuk land omringd door een houtwal), dat in historische bronnen wordt aangeduid als de Oosteren en Westeren Ban van Schouwen. Door een sterke aanvoer van zand vanuit de zee werden tussen 1000 en 1300 de aanwezige oude duinen overstoven, evenals het achterliggende zeekleilandschap. Er vormden zich grote paraboolduinen, die steeds verder naar het oosten schoven. Hierbij ging veel cultuurland van de Westeren Ban verloren. De restanten van deze paraboolduinen liggen nu ten westen van Haamstede. Vanaf de 17de tot en met de 19de eeuw is hier opnieuw zand overheen gestoven waarbij de hoge Meeuwenduinen zijn gevormd. De verstuivingen werden vanaf 1923 aan banden gelegd door de aanplant van Helm (Ammophila arenaria) en duinbebossing. De boswachterij Westenschouwen, het grootste bosgebied in Zeeland, bestond oorspronkelijk helemaal uit naaldhout, maar vanaf de jaren 1970 worden delen van het bos omgevormd tot loofhout. De westkant van dit duin is een erosiekust met steile kliffen. In de Meeuwenduinen ten noorden van het bos is een gedeelte van het zand nooit vastgelegd, waardoor hier nog opvallend veel stuifplekken voorkomen. Oostelijk van het bos ligt het kalkarme duingebied het Zeepe, waar door verstuiving tot op de grondwaterspiegel en door uitgraven nieuwe duinvalleien zijn ontstaan. Het Natura 2000gebied loopt hier door tot aan het duinbos bij Slot Haamstede, dat op de oude strandwal ligt.
Het noordelijke deel van de Kop van Schouwen bestaat uit een smalle zone jonge duinen en een brede strook oudere binnenduinen. Deze gronden werden vroeger als cultuurland (vroongronden) gebruikt voor graanteelt, hakhout (zgn. elzenmeten) en beweiding. De tekenen hiervan zijn nog te zien in de vorm van greppeltjes, walletjes en ploegsporen. Sterke verstuiving en agrarisch gebruik hebben geleid tot een licht geaccidenteerd landschap van lage duinkopjes en ondiepe laagten. Vooral in het oostelijke deel, langs de voormalige Vroonweg, is het natuurlijke reliëf goed behouden. De vroongronden zijn oppervlakkig geheel ontkalkt en bestaan uit droge en vochtige graslanden, afgewisseld met wat bosjes. Op veel plaatsen bevindt zich op een diepte van 2-3 meter nog kalkhoudend mate riaal in de ondergrond. De diepste valleien krijgen toestroom van grondwater dat in contact staat met deze kalkrijke lagen.
Als gevolg van peilverlagingen in het polderland is de grondwaterstand in dit gedeelte van het gebied echter flink verlaagd, wat zijn uitwerking heeft gehad op de vegetatie. Een gedeelte van de vroongronden is afgeplagd om de vegetatie van de duinvalleien te herstellen.
Aan de zeezijde van het binnenduingebied bevinden zich de Verklikkerduinen, het jongste gedeelte van de Kop van Schouwen. Deze liggen op een plaats waar tot in de 17de eeuw een waterloop vrij afstroomde naar zee, het Palinxgat. De zee had hier via een breed zandstrand vrij toegang tot de vroongronden. In de 17de eeuw is dit zeegat dichtgestoven, waarbij ook de vroongronden deels met zand bedekt raakten. Bij de Verklikkerduinen groeit de kust nu aan, zodat hier jonge duintjes en een reeks van afgesnoerde strandvlakten zijn gevormd, te midden van hoge duinruggen. Het gebied achter de Verklikkerduinen (Palinxgat) ligt lager dan de landinwaartse vroongronden. De noordoostelijke, smalle uitloper van het Natura 2000gebied is een duinenrij met daarachter een inlaag, de Zoete en Zoute Haard. Dit deelgebied is verwant aan de vroongronden: het heeft een zandige, oppervlakkig ontkalkte bodem en de grondwaterstanden wisselen hier sterk.
Natuurwaarden
Het bos bij Slot Haamstede is een typisch stinzenbos, zoals dat in de binnenduinrand wordt aangetroffen op landgoederen en buitenplaatsen.
Zoogdierenvereniging.nl (Kop van Schouwen)
bosspitsmuis
dwergspitsmuis
huisspitsmuis
rosse woelmuis
veldmuis
noordse woelmuis
bosmuis
dwergmuis
bruine rat
bunzing
damhert
egel
gewone dwergvleermuis
ruige dwergvleermuis
gewone grootoorvleermuis
laatvlieger haas
konijn
mol
ree
vos
Kogelhoutskoolzwam (Daldinia concentrica).
Nieuwsbank.nl
In Slotbos Haamstede en de Zeepeduinen liggen tientallen bunkers. In een deel van deze betonnen complexen overwinteren verschillende soorten vleermuizen. Natuurmonumenten heeft maatregelen getroffen om meer bunkers geschikt te maken voor vleermuizen.
Uit tellingen van de Zoogdierenwerkgroep Zeeland blijkt dat vleermuizen het goed doen in Slotbos Haamstede. Afgelopen winters werden jaarlijks bijna 500 vleermuizen aangetroffen, waaronder de minder algemene Franjestaart en Baardvleermuis.
Uit tellingen van de Zoogdierenwerkgroep Zeeland blijkt dat vleermuizen het goed doen in Slotbos Haamstede. Afgelopen winters werden jaarlijks bijna 500 vleermuizen aangetroffen, waaronder de minder algemene Franjestaart en Baardvleermuis.
Voor de fanaat:
een krankzinnig groot aantal nachtvlinders en
'Ontstaansgeschiedenis van het duinlandschap op SD’
Vlinder- en Libellenwerkgroep Zeeland Stichting Het Zeeuwse Landschap
Dissertatie De Kop van Schouwen onder het zand : duizend jaar duinvorming en duingebruik op een Zeeuws eiland, Author F. Beekman
http://dare.uva.nl/document/50141
Geen opmerkingen:
Een reactie posten